Ontslag als statutair directeur – hoe kan ik mij hiertegen beschermen?

Een statutair bestuurder van een vennootschap bevindt zich in een kwetsbare positie. Hij kan relatief makkelijk worden ontslagen. Anders dan bij gewone werknemers is er voor het ontslag van de statutair directeur geen toestemming van een instantie (zoals de rechter of het UWV) nodig voor een geldig ontslag. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders kan in principe op elk moment besluiten tot schorsing of ontslag (artikel 2:244 van het Burgerlijk Wetboek). Dat betekent natuurlijk niet dat je helemaal rechteloos bent als statutair bestuurder. De AVA moet bij het ontslag namelijk wel allerlei formele voorwaarden vervullen. Ook inhoudelijk moet er wel wat aan de hand zijn, wil het ontslag terecht gegeven zijn. Toch is het zinvol om al in een vroeg stadium na te denken over de mogelijkheden om je in te dekken tegen ontslag.

fase 1: bij in dienst treding

Een statutair directeur wordt vaak binnengehaald met hoge verwachtingen. De nieuwe bestuurder gaat het familiebedrijf professionaliseren, gaat de winsten omhoog stuwen en iedereen tevreden houden.Soms blijkt de praktijk echter weerbarstiger. Soms wil de oude directeur grootaandeelhouder nog zijn stempel blijven drukken op het bedrijf. De werkelijkheid achter de cijfers blijkt er soms anders uit te zien dan bij eerste bestudering. Een statutair directeur die grote veranderingen moet doorvoeren slaagt er zelden in om iedereen tevreden te houden. Het managen van de verwachtingen kan al veel knelpunten wegnemen. Voor het geval dat het toch niet zo voorspoedig loopt als bij de start werd verwacht, is het van belang om goede afspraken te maken over een toekomstige vertrekregeling. Om meteen bij het sluiten van de arbeidsovereenkomst al over een vertrekpremie te praten lijkt misschien prematuur, maar kan een zegening als er ontslag is gegeven. Het kan de moeite lonen om in deze fase al met een advocaat (die uiteraard ook op de achtergrond kan blijven) met een juridische blik naar de arbeidsovereenkomst te kijken.

tip: leg bij het begin van de relatie al vast op welke voorwaarden de relatie kan worden beëindigd.

Juist omdat er een groot afbreukrisico voor de statutair directeur bestaat (de terugval naar WW vanuit een riant salaris is immers groter dan bij een lager salaris), spreken partijen vaak bij voorbaat een beëindigingsvergoeding af, een zogenaamde ‘gouden handdruk’. Afgesproken kan worden dat deze vergoeding stapsgewijs hoger wordt, naarmate het dienstverband als directeur langer heeft geduurd.

Daarnaast is het niet ongebruikelijk om een wat ruimere opzegtermijn af te spreken. Anders dan bij gewone werknemers kan het ontslag als directeur snel gaan. Na een termijn voor de uitnodiging voor de AVA (vaak 8 à 14 dagen), kan de arbeidsovereenkomst met de wettelijke opzegtermijn (minimaal 1 maand) worden beëindigd. In veel arbeidsovereenkomsten met statutair bestuurders staat een opzegtermijn van 4 of 6 maanden. Gedurende deze termijn wordt het normale salaris gewoon doorbetaald. Vaak zal de statutair directeur intussen zijn vrijgesteld van werkzaamheden. Met zo’n afspraak bouw je als statutair directeur een extra zekerheid in de relatie in.

let op: soms probeert de AVA onder de afgesproken opzegtermijn of vergoeding uit te komen door een ontslag op staande voet te geven. Wees voorbereid op plotselinge verwijten en zorg dat je altijd goed ingedekt bent.

fase 2: tijdens het dienstverband

Het kwam hiervoor al ter sprake: bij een beëindiging van het dienstverband worden er soms allerlei verwijten van stal gehaald om een ontslag op staande voet te kunnen geven. Hoewel het ook weer niet nodig is om ‘roomser dan de paus’ te zijn, is het voor een statutair directeur wel verstandig om zich aan alle voorschriften te houden. Dit is niet alleen van belang voor het behoud van het dienstverband, maar ook voor de aansprakelijkheid als statutair directeur. Waar in strijd wordt gehandeld met wettelijke verplichtingen (denk aan het deponeren van de jaarrekening of het melden van betalingsonmacht bij de fiscus), ligt aansprakelijkheid en arbeidsrechtelijk verwijt op de loer. Maar ook als in strijd wordt gehandeld met statutair vastgelegde afspraken, bijvoorbeeld over de bevoegdheid van de statutair bestuurder, kan dit reden zijn voor ontslag of aansprakelijkheid.

tip: zorg dat je goed weet binnen welke grenzen je als statutair bestuurder mag handelen en zorg bij twijfel voor voldoende volmacht.

Overigens is het in alle gevallen raadzaam om te zorgen dat er een goede bestuurdersaansprakelijkheidsverzekering wordt afgesloten. Het is niet ongebruikelijk dat de werkgever de kosten voor een dergelijke verzekering voor haar rekening neemt. Idealiter houd je als statutair directeur de aandeelhouders goed op de hoogte van het wel en wee van de onderneming. Het is in elk geval verstandig om aan de bel te trekken op het moment dat er problemen dreigen, zodat er niemand voor verrassingen komt te staan.

tip: zorg dat je je niet alleen houdt aan afspraken en regels, maar ook goed (en op een veilige plaats) vastlegt dat dit gebeurd is.

fase 3: bij het ontslag

Soms is het niet mogelijk om alle partijen tevreden te houden. Zelfs binnen de AVA kunnen tegenstrijdige belangen spelen, waardoor je als bestuurder niet iedereen te vriend kunt houden. Ook kunnen er in de hectiek van de dagelijkse praktijk zaken aan je aandacht zijn ontsnapt of gewoon mis zijn gelopen. Dat betekent nog niet automatisch dat je je functie als statutair directeur niet goed zou hebben vervuld. Soms spelen er politieke spelletjes binnen de AVA waar je zelf niet eens van afweet of moet er iemand ‘geslachtofferd’ worden. Hoe dan ook: het kan goed zijn dat je met recht van mening bent dat een ontslag niet terecht is. Wat dan?

Een ontslag van een statutair directeur begint formeel met de uitnodiging voor een AVA waarin het ontslag of het functioneren van de bestuurder op de agenda staat. Het is dan zaak om met een advocaat te bekijken of het voorgenomen ontslag voldoet aan alle wettelijke en statutair vereisten, zoals of de juiste oproepingstermijn in acht wordt genomen, of de vergadering op de juiste locatie zal plaatsvinden of de juiste persoon of partij de vergadering bijeenroept… Als het ontslag als statutair directeur op formele punten niet klopt, kan dat tot ongeldigheid van het ontslag leiden. Zie voor meer informatie over de formele punten ons artikel over de 3 gevaarlijkste fouten bij ontslag van een statutair bestuurder.

Soms zit de winst er niet in om vast te houden aan het dienstverband, maar eerder om een gunstige vertrekregeling uit te onderhandelen. Een in formeel opzicht rammelend ontslag door de AVA kan helpen om een goede vertrekregeling uit te onderhandelen. Soms is jouw eigen advocaat niet beschikbaar op de datum die gekozen is voor de AVA. Het is dan van belang dit tijdig te laten weten, zodat er eventueel een nieuwe datum voor de AVA kan worden vastgesteld. Soms is de AVA niet bereid tot uitstel. Dat kan onredelijk worden geacht, waardoor het ontslag later kan worden aangetast.

tip: zorg ervoor dat in de AVA de verweren tegen het ontslag goed voor het voetlicht worden gebracht. Dit kan nuttig zijn in een eventuele latere procedure over de redelijkheid van het ontslag en de bijpassende vergoeding.