14 jan Beslag op e-mails in procedures over concurrentiebeding, relatiebeding en geheimhoudingsbeding

Bij veel mensen bestaat de indruk dat een concurrentiebeding vrijblijvend is. Of dat het alleen geldt als de werkgever ontslag heeft gegeven. “Daar kunnen ze mij toch niet aan houden” denkt men vaak. Ten onrechte (zie ons artikel hier). Uit de jurisprudentie blijkt dat er vaak felle procedures zijn over concurrentiebedingen. Daarbij worden allerlei juridische middelen van stal gehaald. Dreiging met boetes, procedures en getuigenverhoren. Wat veel mensen niet weten is dat er in concurrentie zaken zelfs een mogelijkheid  is om bewijsbeslag te leggen op privécomputers en mailboxen in de Cloud. Deze bevoegdheden vloeien vooruit uit artikel 843a van het Wetboek van Rechtsvordering. Dat dit niet alleen theorie is, blijkt uit een zaak die recent speelde bij ons kantoor.

casus

Een ondernemer belde ons kantoor in paniek op. Hij vertelde dat om 9 uur ’s ochtends de deurwaarder met de politie bij hem thuis op de stoep stond. Zij kwamen alle computers in huis in beslag nemen. Bovendien werd door een IT-specialist van de deurwaarder beslag gelegd op zijn mailbox in de Cloud. Hoewel wij hier altijd rekening mee houden en voor waarschuwen in concurrentiezaken, had deze ondernemer niet verwacht dat het optreden van zijn ex-werkgever in deze kwestie zo ver zou gaan. Hij maakte zich zorgen over wat zijn ex-werkgever zou aantreffen bij een onderzoek van de computers en de mailbox. Niet dat hij het relatiebeding  uit zijn arbeidsovereenkomst overtreden had, maar hij wilde niet dat zijn ex-werkgever in zijn bedrijfsinformatie zou kunnen rondsnuffelen. Gelukkig voor hem mocht de werkgever niet zomaar kennis nemen van inhoud van zijn gegevensdragers. Daar moet eerst een rechter over oordelen.

bewijsbeslag bij concurrentie: concurrentiebeding, relatiebeding of geheimhoudingsbeding

Bewijsbeslag kan (onder andere) worden ingezet in zaken waarin partijen discussiëren over onrechtmatige concurrentie of een concurrentiebeding. Het kan, zoals blijkt uit deze casus, dus ook spelen tussen een ex-werkgever en een ex-werknemer. Als een werkgever vermoedt dat een ex-werknemer het concurrentiebeding, het relatiebeding of het geheimhoudingsbeding overtreedt, kan hij proberen om bewijs daarvoor te vinden in gegevens die de werknemer of een derde in zijn bezit heeft. Uit e-mails tussen de werknemer en relaties van de werkgever kan blijken dat de werknemer het relatiebeding overtreedt, zoals in deze zaak aan de orde was. Ook kan blijken dat de ex-werknemer het geheimhoudingsbeding overtreden heeft door mededelingen over bedrijfsgegevens te doen.

Vaak is het niet zo moeilijk om vast te stellen of iemand een concurrerend bedrijf is begonnen of bij de concurrent in dienst is getreden. Een inschrijving in de Kamer van Koophandel eventueel op naam van de echtgenoot/echtgenote kan een aanwijzing zijn. De foto op de website van de concurrent is vrij duidelijk. Of als iemand dagelijks wordt gespot bij het kantoorpand van de concurrent. Maar soms is het niet zo makkelijk om hiervan sluitend bewijs te pakken te krijgen. Een loonstrookje van de concurrent op naam van de werknemer kan dan helpen. Of correspondentie waaruit blijkt dat de werknemer al voor zijn vertrek bezig was met het concurrerende bedrijf. Maar hoe kan een partij dergelijke gegevens in handen krijgen?

het nut van een bewijsbeslag bij concurrentie

Bij overtreding van een concurrentiebeding kunnen er grote belangen spelen. Dat geldt ook voor overtredingen van relatiebedingen of geheimhoudingsbedingen. Behalve de contractuele boetes die op overtreding van het beding staan, kan de schade van het concurrerend handelen gestopt worden. De werkgever kan via de rechter afdwingen dat de werknemer een verbod krijgt om door te gaan met zijn concurrerend handelen. De rechter kan een verbod onder dwangsom opleggen. Een werkgever die weet dat er bewijsstukken zijn, die nodig zijn om zijn zaak rond te krijgen, wil die stukken in handen krijgen. Vooral in situaties waarin de overtreding lastig te bewijzen is zonder ‘inside information‘ wordt het bewijsbeslag gebruikt. Ook bij onrechtmatige concurrentie, bijvoorbeeld als er geen concurrentiebeding is, kan bewijsbeslag uitkomst bieden.

leggen van bewijsbeslag

Voordat bewijsbeslag kan worden gelegd, moeten er wel een aantal stappen worden gezet. De rechter moet namelijk toestemming geven om beslag te leggen. De aanvrager van het bewijsbeslag moet in een verzoekschrift uitleggen waarom dit nodig is. De beoordeling van het beslagverzoek vindt plaats zonder inbreng van degene bij wie het beslag gelegd wordt. Dit is om te voorkomen dat die persoon op de hoogte is van het aanstaande bewijsbeslag en gegevens gaat vernietigen of verbergen. Een bewijsbeslag komt dus bijna altijd als een totale verrassing. Het feit dat de deurwaarder (soms zelfs vergezeld van politie) het bewijsbeslag komt leggen, maakt het best intimiderend.

Normaal gesproken legt de deurwaarder het bewijsbeslag bij een bedrijfspand waar de concurrerende handelingen vermoedelijk plaatsvinden. Als er aanwijzingen zijn dat de bewijzen zich in het woonhuis van de gedaagde bevinden, kan het bewijsbeslag daar plaatsvinden. Omdat tegenwoordig veel digitaal  en in de Cloud gebeurt, is het logisch om ook daar het beslag te leggen. Hiervoor schakelt de deurwaarder een IT-specialist in die hem helpt om beslag te leggen bij de server of in de Cloud.

vereisten bewijsbeslag

Voordat een bewijsbeslag wordt toegestaan zal de rechter toetsen of voldaan is aan de eisen van artikel 843a Rv. Dit artikel eist dat degene die het beslag verzoekt “rechtmatig belang” heeft bij inzage in de in beslag genomen gegevens. Zo’n belang kan zijn dat een ex-werkgever de mate en omvang van overtredingen van het concurrentiebeding wil vaststellen. Daarvoor moet de werkgever minimaal aannemelijk maken dat het concurrentiebeding geldt en dat het overtreden is.

bepaalde bescheiden

Een ander vereiste voor een bewijsbeslag is dat het moet gaan om “bepaalde bescheiden“. Beslag leggen op “alle correspondentie” of “de hele administratie” kan niet. De beslaglegger moet voldoende duidelijk aanwijzen in welke “bescheiden” hij denkt het bewijs te kunnen vinden. In concurrentiezaken kan het bijvoorbeeld gaan om e-mailcorrespondentie tussen de ex-werknemer en bepaalde relaties van de werkgever. Voor de werkgever is vooral de correspondentie kort voor of na het vertrek van de werknemer interessant. Ook moet duidelijk zijn dat deze bescheiden zich bij de wederpartij of een ander bevinden. In een uiterst geval kan dus ook bij een derde bewijsbeslag worden gelegd.

rechtsbetrekking

Het derde vereiste is dat het moet gaan om bescheiden die te maken hebben met een rechtsbetrekking waarbij de beslaglegger partij is of was. Die rechtsbetrekking kan in het geval van concurrentiezaken de inmiddels beëindigde arbeidsovereenkomst zijn. Ook uit de vordering van de werkgever uit onrechtmatige daad kan een nieuwe rechtsbetrekking zijn ontstaan.

De eisen van het artikel zijn bedoeld om te voorkomen dat het bewijsbeslag wordt gebruikt als ‘fishing expedition’. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de ex-werkgever zomaar komt snuffelen in de organisatie van zijn ex-werknemer. Overigens zal er over het algemeen wel een donkerbruin vermoeden zijn dat de ex-werknemer iets in zijn schild voert. Een bewijsbeslag is te kostbaar om in gang te zetten als er niet heel wat aan de hand is. De kosten van een bewijsbeslag inclusief de procedures daaromheen lopen als snel richting de € 20.000. Dat soort investeringen doet een beslaglegger natuurlijk alleen als de verwachte opbrengsten in boetes of schadevergoedingen navenant zijn.

Voordat de beslaglegger inzage krijgt in de gegevens of deze in een procedure kan gebruiken, moet er nog wel een procedure plaatsvinden waarin ook de beslagene de kans krijgt om zijn visie te geven. De rechter kijkt dan ook heel grondig of de inzage in de in beslag genomen gegevens niet te ver gaat.

voorkomen beter dan genezen

In concurrentiezaken wijzen wij altijd op de mogelijkheid en het risico van bewijsbeslag. Juist omdat de procedure voor bewijsbeslag een eenzijdige actie is, is  het niet op voorhand te voorkomen. Wel heeft een beslaglegger aanknopingspunten nodig om de rechter te overtuigen dat hij beslag moet kunnen leggen. Verdachte bezoekjes aan relaties of concurrenten kunnen aanwijzingen zijn. Vaak zijn er verdachte mails of zelfs documenten achtergebleven op de mailserver van de ex-werkgever. Ook komt het voor dat de ex-werkgever informatie vindt op de ingeleverde bedrijfstelefoon of laptop.

In de praktijk blijft het voor een beslaglegger nog wel moeilijk om de juiste gegevens te vinden als de betrokkenen heel omzichtig tewerk zijn gegaan. Correspondentie vanuit onbekende en niet makkelijk traceerbare mailadressen zal niet zo makkelijk te vinden zijn. Toch is dat geen garantie. Vaak komt een beslaglegger de concurrentie op het spoor doordat een loyale relatie laat weten benaderd te zijn door de ex-werknemer. Partijen in concurrentie discussies moeten zich goed realiseren dat er overal digitale sporen van overtredingen kunnen achterblijven en met veel speurwerk vaak toch te vinden zijn.

In zijn algemeenheid geldt dat hoe minder verdachte aanwijzingen de beslaglegger kan aandragen, hoe kleiner de kans is dat het beslag überhaupt zal worden toegestaan. In de praktijk slaagt een bewijsbeslag bijna alleen maar als er te voorkomen fouten zijn gemaakt.

conclusie 

In de casus waarmee we dit artikel begonnen, liep het goed af voor de ondernemer. Nadat hij zijn kant van het verhaal had gepresenteerd, oordeelde de rechter dat het beslag ten onrechte was gelegd. Het bewijsbeslag rammelde ook in juridisch opzicht. De ex-werkgever kreeg geen inzage in de mails en gegevens. De zaak liet wel zien hoe ver partijen kunnen gaan om hun gelijk te halen en hoe belangrijk het is dat er niet zomaar aanwijzingen te vinden zijn.

Wordt u geconfronteerd met een bewijsbeslag bij concurrentie of wilt u zelf bewijsbeslag leggen? Heere advocaten Rotterdam kan u hierbij adviseren.

Neem vrijblijvend contact met ons op voor overleg 010-4360069.